Η σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, οι νέες τάσεις στην ανάπτυξη του φωτογραφικού μέσου, η σχέση της φωτογραφίας με τις εικαστικές τέχνες και αρκετά άλλα βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης που είχαμε με τον Πάνο Κοκκινιά.
Συνέντευξη-Επιμέλεια: Γιάννης Καρπούζης, Ηλίας Λιατσόπουλος
.
.
Είναι οι κατηγοριοποιήσεις σε σχέση με τη φωτογραφία (φωτογραφία δρόμου, άμεση φωτογραφία, τοπίο κτλ.) ελλιπείς στο να περιγράψουν οποιαδήποτε δημιουργική προσέγγιση; Εάν ναι, δεν είναι ζητούμενο στην Ελλάδα να επανεφεύρουμε τον τρόπο με τον οποίο περιγράφουμε και ταξινομούμε τις εικόνες;
Δεν νομίζω ότι πρέπει να εστιάσουμε την ερώτηση στην Ελλάδα, τα ίδια ισχύουν παντού πια, ειδικά στην φωτογραφία που είναι από τα πιο, αν όχι το πιο, διεθνοποιημένο μέσο. Οι κατηγοριοποιήσεις εξυπηρετούν την ανάγκη να περιγραφεί τι περίπου κάνει κάποιος φωτογράφος. Περίπου. Γιατί οι κατηγορίες έχουν, εκτός από υποκατηγορίες, και συνοριακές διαφορές, ακόμα και εδαφικές διεκδικήσεις. Επιπροσθέτως η ανάπτυξη του μέσου έχει δώσει την ευκαιρία να γεννηθούν νέα πεδία και υβρίδια τα οποία δύσκολα περιγράφονται με όρους που ήταν ήδη ανεπαρκείς.
Πώς η ελληνική πραγματικότητα στο σήμερα επηρεάζει τους δημιουργούς και ιδίως τους φωτογράφους κατά τη γνώμη σου; Η αλλαγή στην προσέγγιση του φωτογραφικού μέσου που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια είναι ζήτημα της εξάπλωσης της φωτογραφικής παιδείας λόγω του διαδικτύου (εύκολη, γρήγορη και καθολική πρόσβαση στα φωτογραφικά δρώμενα) ή δημιουργική ανάγκη που προκύπτει λόγω της κρίσης;
Ας μην συγχέουμε την θεματολογία με την μέθοδο. Η κρίση είναι δύσκολο να αγνοηθεί και είναι φυσικό πολλοί έλληνες φωτογράφοι να την περιλαμβάνουν στο κάδρο. Όμως, ο τρόπος που αυτό μπορεί να γίνει είναι επιλογή που διαμορφώνεται και με την πρόσβαση σε ένα μενού μεθοδολογιών ενημερωμένο από τη διεθνή παραγωγή.
Θεωρείς ότι η ασπρόμαυρη φωτογραφία και το φιλμ (η αναλογική φωτογραφική διαδικασία) έχει φτάσει σε πλήρη κορεσμό σήμερα;
Και πάλι, άλλο ασπρόμαυρη κι άλλο χρήση του φιλμ.
Θα ξαναπώ για άλλη μια φορά ότι για να αφαιρέσεις σήμερα το χρώμα από ένα έγχρωμο μέσο κι έναν έγχρωμο κόσμο θα πρέπει να έχεις κάποιον λόγο. Αν πεις ότι έτσι σου αρέσει, η συζήτηση σταματάει εκεί. Αν πεις ότι το ασπρόμαυρο είναι πιο καλλιτεχνικό, μάλλον είσαι φωτογραφικά αδιάβαστος. Κάτι διάολο πρέπει συνειδητά να εξυπηρετήσει η αποδυνάμωση της βασικής ιδιότητας του μέσου που είναι η ακριβής περιγραφή.
Όσο για το φιλμ, ακούω ακόμα από κάποιους ότι “έχει άλλη γλύκα”. Δυστυχώς, δεν μπορώ να πω κάτι γι’ αυτό αφού, παρά τα όσα φιλμ πέρασαν απ’ τα χέρια μου ως το 2006, ποτέ δεν σκέφτηκα να βάλω κάποιο στο στόμα μου. Προφανώς πρόκειται για μια παρεξήγηση που οφείλεται στην πρώτη εποχή της ψηφιακής φωτογραφίας, όταν οι δυνατότητες της δεν είχαν ακόμα ξεπεράσει τις δυνατότητες του φιλμ. Ίσως να οφείλεται και στο ότι κάποιοι αισθάνονται να διαφοροποιούνται μέσω του φιλμ από τις μάζες που φωτογραφίζουν ψηφιακά.
Crawling 60×90 cm
Ποια η σχέση της φωτογραφίας με τις εικαστικές τέχνες και γιατί κατά τη γνώμη σου παραγνωρίζεται από τους κύκλους των εικαστικών;
Η σχέση αυτή διαφέρει κατά εποχές και κατά τόπους. Όταν εμφανίστηκε η φωτογραφία, η ζωγραφική φοβήθηκε ότι θα της φάει το ψωμί. Ίσως και να της έφαγε κάμποσο. Και η φωτογραφία ως νεόφερτη, προσπάθησε πολλές φορές να μοιάσει στην ζωγραφική για να την πάρουν στα σοβαρά. Όπως και σε κάθε είδους ρατσισμό, η εκατέρωθεν δυσπιστία γεννάται από την έλλειψη γνώσης και από τον φόβο για τον άλλο. Έχω ακούσει ακόμα και διδάσκοντες στην Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας να λένε ότι φωτογραφία δεν είναι τέχνη, είναι μια τεχνική. Τι μπορεί να απαντήσει κανείς σήμερα σ’ αυτό;
Είχες αναφέρει παλαιότερα ότι ο φωτογράφος Μανώλης Μπαμπούσης “ευθύνεται” για την κρίση στην Ελλάδα. Τι εννοούσες με αυτό; Υπάρχει συγγένεια στο έργο σας κατά την άποψή σου μιας και οι δύο προσεγγίζετε, από πολύ νωρίς στην ελληνική φωτογραφία, ριζοσπαστικές δημιουργικές τάσεις;
Ήταν ένα προφορικό ευφυολόγημα με το οποίο εννοούσα πως ο Μπαμπούσης φωτογράφιζε πολύ πριν την έλευση της κρίσης τα αίτια που την προκάλεσαν. Δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους του Μπαμπούση, αλλά σε ό,τι με αφορά δεν με ενδιέφερε ποτέ να είμαι ριζοσπάστης, επαναστάτης και τα συναφή. Μου αρκούσε το να μπορώ να εκφραστώ. Χρησιμοποίησα από ένα σημείο και μετά την σκηνοθεσία, ιδίωμα που προϋπήρχε αλλά δεν ήταν διαδεδομένο στην Ελλάδα, γιατί αυτό εξυπηρετούσε καλύτερα ό,τι ήθελα να κάνω. Η όποια συγγένεια με τον Μπαμπούση είναι – κατά τόπους – θεματική και όχι μεθοδολογική. Θα έλεγα ότι είμαστε φίλοι με κοινά ενδιαφέροντα, παρά συγγενείς.
Αυτό το κορίτσι της φωτογραφίας, που κάθεται σκεπτικό με το ένα πόδι στον τοίχο και το κόκκινο κολάν, κάτω από εκείνη τη φωτισμένη γέφυρα, βαθειά μέσα στα μεσάνυχτα, ποιο το όνομα και η διεύθυνση της;
Αλίκη. Αγνώστων λοιπών στοιχείων.
Aliki 120×177 cm
.
*κεντρική φωτό: Twins 120×157 cm
.