Η Laura Serani είναι επιμελήτρια και συγγραφέας. Είναι πρόεδρος του Prix Résidence pour la Photographie και σύμβουλος στο Fondation des Treilles στη Γαλλία από το 2015. Υπήρξε καλλιτεχνική διευθύντρια στο Mois de la Photo το 2014 και το 2008, καλλιτεχνική διευθύντρια στο Rencontres de Bamako, διευθύντρια του Sifest στην Ιταλία το 2007 και το 2008, διευθύντρια της Fnac Collection και των Fnac Galleries από το 1986 ως το 2006. Είναι μέλος των κριτικών επιτροπών για τα βραβεία Prix Niépce, World Press, New York Photo Awards, Circulations.
Ο Δημήτρης Κεχρής και η Χριστίνα Καλλιγιάννη, μέλη της οργανωτικής ομάδας του MedPhoto Festival, συνομίλησαν μαζί της, με αφορμή τη συμμετοχή της στην κριτική επιτροπή για το διεθνές φωτογραφικό βραβείο που θα απονείμει το Φεστιβάλ (με χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ), μέσα από έναν διαγωνισμό που διαρκεί ως τις 17 Δεκεμβρίου.
.
.
Η αλληλεπίδραση της φωτογραφίας με νέα μέσα φαίνεται να την έχει κάνει «ευκολότερη» και «γρηγορότερη» σε σχέση με παλιότερα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πλέον η φωτογραφία δεν αντιμετωπίζεται ως κάτι που προκύπτει μέσα από διαδικασίες που απαιτούν προσπάθεια και μελέτη, αλλά ως κάτι περισσότερο «αυθόρμητο»;
Μπορεί να έχει γίνει κάτι ευκολότερο, αν σκεφτούμε τις ψηφιακές φωτογραφίες, ωστόσο πιστεύω ότι ακόμα και το να διαχειριστείς τις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας, από το στάδιο της λήψης μέχρι τις φάσεις του post-production, δεν είναι και τόσο εύκολο. Άλλωστε, σήμερα υπάρχουν περισσότερες σχολές, εργαστήρια και εκπαιδευτικοί οργανισμοί από ποτέ. Πέρα όμως από τεχνικές και μαθήματα, το «ένστικτο» και η επίγνωση του τι κάνεις υπήρξαν πάντα οι καθοριστικοί παράγοντες στη φωτογραφία.
Απειλείται η αντιμετώπιση της φωτογραφίας ως τέχνης, εξαιτίας του καθημερινού καταιγισμού εικόνων στα social media;
Η φωτογραφία αναδεικνύεται σε μια εξαιρετικά σημαντική και άμεση οπτική κοινωνική γλώσσα, καθώς χρησιμοποιείται ευρέως στα social media. Και είναι ήδη μια πραγματική εναλλακτική στις συνήθεις γλώσσες. Ωστόσο, υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα στο είδος αυτό των «λειτουργικών» εικόνων και στη φωτογραφία. Ίδιου τύπου διαφορά όπως αυτή ανάμεσα στο να γράφει κάποιος ένα sms και στη συγγραφή.
Η οικονομία, ωστόσο, είναι πάντα ένα ακριβής δείκτης. Και μου φαίνεται ότι η ολοένα και μεγαλύτερη επιτυχία που παρουσιάζει η φωτογραφία στην αγορά της τέχνης είναι μια ισχυρή επιβεβαίωση ότι η φωτογραφία ως τέχνη ούτε συγχέεται με κάτι άλλο ούτε απειλείται.
Πιστεύετε ότι η εισβολή της ψηφιακής εικόνας έχει εγκαινιάσει μια μεταφωτογραφική εποχή στην οποία η έννοια της αλήθειας της εικόνας έχει κλονιστεί;
Η αλήθεια πάντα υπήρξε μια σχετική και υποκειμενική σύλληψη, τόσο γενικά όσο και στη φωτογραφία. Το photoshop και τα νέα ψηφιακά εργαλεία απλώς βοηθούν στο να γίνονται ευκολότερα και γρηγορότερα διαδικασίες επεξεργασίας που και παλιότερα συνέβαιναν (όπως αποδεικνύεται ιστορικά), όπως τα φωτομοντάζ και κάθε είδους παρεμβάσεις στο σκοτεινό θάλαμο.
Η Laura Serani στο Μουσείο Μπενάκη
Με βάση την εμπειρία σας, η φωτογραφία γενικά και η φωτογραφία ντοκουμέντου ειδικότερα, έχουν τελικά κάποια πραγματική επίδραση στην κοινωνία; Επηρεάζει βαθύτερα τους θεατές πέρα από το να τους πληροφορεί;
Η φωτογραφία, παίζοντας ένα σημαντικό ρόλο στην πληροφόρηση, αυτομάτως έχει επίδραση στην κοινωνία. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στην Ισπανία ή κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, κάποιες εικόνες κυκλοφόρησαν διεθνώς και έπαιξαν τρομερά σημαντικό ρόλο στο σχηματισμό της κοινής γνώμης, παραμένοντας μέχρι και σήμερα σύμβολα στο πλαίσιο της συλλογικής κουλτούρας. Σήμερα, οι ειδήσεις διαμοιράζονται μέσα από νέα media πολύ γρηγορότερα σε σχέση με παλιότερα. Μέσα σε αυτά τα νέα συμφραζόμενα, μέσα σε αυτή την καταιγιστική ροή της πληροφορίας, οι φωτογραφίες επιδρούν σίγουρα αλλιώς στον αμφιβληστροειδή, στη συνείδηση, στο φαντασιακό. Αλλά η δύναμη της εικόνας είναι ακόμα εδώ. Και μια τυπωμένη φωτογραφία ανάμεσα σε όλο αυτόν τον χείμαρρο των εικόνων που ρέουν μπροστά στα μάτια μας, μπορεί ακόμα να αφήσει βαθειά σημάδια.
Μέσα από τη συμμετοχή σας στο MedPhoto Festival και άλλα Φεστιβάλ γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου τα τελευταία χρόνια, θα μπορούσατε να πείτε ότι κάτι αλλάζει στις περιοχές αυτές αναφορικά με το χαρακτήρα αυτών των διοργανώσεων και των φωτογραφικών πρωτοβουλιών εν γένει;
Η αίσθησή μου και οι εντυπώσεις μου από το MedPhoto και το Istanbul Biennial είναι πολύ θετικές. Υψηλού επιπέδου δράσεις, καταπληκτικοί φωτογράφοι άγνωστοι ακόμα σε ευρύτερο κοινό, πλούσια προγράμματα γύρω από ενδιαφέροντα ζητήματα που αναπτύσσονται σε κατάλληλα επιλεγμένους τόπους. Ίσως, σε αυτήν την περιοχή του κόσμου υπάρχει και πιο έντονος προσανατολισμός σε κοινωνικά προβλήματα. Καλλιτεχνικές πρωτοβουλίες που θέτουν ερωτήματα σχετικά με τη σύγχρονη πραγματικότητα, αναζητώντας νέες ντοκουμενταρίστικες γλώσσες και συλλογικούς τρόπους πραγματοποίησης των παραπάνω, κάτι που είναι φανερό σε κολλεκτίβες όπως το Depression Era και σε Φεστιβάλ όπως το MedPhoto. Είναι συναρπαστικό για μένα να ανακαλύπτω μια άλλη πλευρά της ίδιας Ευρώπης. Κουλτούρες, ρυθμοί, οράματα… τόσο κοντινά και τόσο μακρινά την ίδια στιγμή.
.
*κεντρική φωτό: Melina Mulas
.
.
Photography is an immediate visual social language, a real alternative to common languages
Laura Serani is a renowned curator and author who regularly collaborates with institutions, festivals and publishers in Europe and elsewhere. She is the president of the Prix Résidence pour la Photographie and consultant of the Fondation Les Treilles in France, since 2015. She was Art director of the 2014 and 2008 editions of the Mois de la Photo in Paris, Art director of the Rencontres de Bamako, African biennial of photography, held in Mali in 2011 and 2009, curator in Fotografia Europea–Reggio Emilia, from 2007 until 2015 and director of the Sifest in Italy in 2007 and 2008. Previously, she was Director of the Fnac Collection and of the Fnac Galleries (Europe, Brasil and Taiwan), from 1986 to 2006. She is a member of various grant juries (Prix Niépce, World Press, New York Photo Awards, Vipa/Wien, Circulations) and also nominator for several prizes (Prix Pictet, Mack Books, British Journal of Photography).
Dimitris Kechris and Christina Kalligianni, members of the organizational team of MedPhoto Festival, interviewed her, since Laura is a member of the jury of MedPhoto International Photography Award, Greece’s first ever international photography prize. The contest runs until December the 10th and the Award will be granted to a photography project (final or in progress) that will be selected by an international jury. The prize will come with a 3.000€ grant.
.
.
Photography has begun to interact with other media in various ways and making a picture is much easier and faster than it used to be. Could we say that photography is not treated as a result of effort and study any more but more as the “instinct” of the moment?
It may be easier if we think basic digital photographs, but I believe that to know and to manage a digital camera is not so easy… From the shooting until the post-production phases. On the other hand, it seems to me that there have never been more schools, formations and workshops than now. Beyond techniques and courses of studies, the “instinct” and the awareness have always been the factors, the elements of a good photograph.
Is photography’s status as a fine art threatened by all this excess of imagery in social media?
Photography is becoming a very important immediate visual social language, used within the social media. It is already a real alternative to common languages. But there is a difference between this kind of “functional images” and photography, as there is a difference between sms and writing. Economy is always a good indicator and it seems to me that the growing success of photography on the art-market is actually a confirmation that there are no confusions or threats.
Has the digital image inaugurated a post-photographic era where the visual truth is in crisis?
Truth is often a very relative and subjective concept, also in photography. Photoshop and digital tools make old processes easier and faster. Photomontages and dark room interventions have been always used, as several historical and advertising clichés prove.
According to your experience, does photography in general and documentary photography in particular have an actual social impact? In the long term, does it deeply influence the viewers besides informing them?
Photography, playing a very important role in information, automatically has a social impact. Actually, news and information are transmitted by new media faster than in the past. For example, during the Civil War in Spain or during the Vietnam War, some pictures circulated worldwide and had a really strong impact on public opinion, remaining in the collective culture as icons. Today, in this new context, in a continuous flux of information, photographs impress the retina, the imaginary and the conscience differently, but the power of images is still there. And a printed picture coming out of the stream of images flowing in front of our eyes, can still leave deep traces.
You have great experience as a curator and for the last two years you have followed MedPhoto Festival’s events by participating in the jury for its international photography award. Could you say that there is something different or new in Southeastern Europe regarding the character of the festivals and the photographic initiatives in general?
During the last years, except for a few “excursions” in Greece and in Turkey, I worked more in France, in Italy and in Africa. So, I don’t think I have a sufficient experience of the Southeastern Europe to be able to answer in exhaustive way. Concerning MedPhoto or the Istanbul Biennial, my impressions and feelings are very positive; I discovered high level events, with very good programs built around interesting topics, in beautiful and pertinent locations.
Maybe in this area of the world, attention is more oriented to social problems. Cultural initiatives question more the reality, proposing reflexions on our time issues, looking for new documentary languages and collective ways of working, as it is apparent with Depression Era and the topic of the current MedPhoto.
It is very interesting for me to discover another aspect of this same Europe; cultures, rythmes, visions… so close and so far at the same time. And I have also discovered several excellent photographers yet unknown out of their region.
.
main photo: Melina Mulas
.
.