.
.
Ο Chris Marker γεννήθηκε το 1921, πιθανότατα στο Παρίσι ή ίσως και στη μογγολική πρωτεύουσα Ulan Bator. Δεν μπορεί να διαπιστωθεί αυτό με σιγουριά. Γνωρίζουμε με σιγουριά ότι έζησε στο Παρίσι, στην Αριστερή Όχθη της Nouvelle Vague μαζί με τον Alain Resnais. Φωτογραφίες του ίδιου υπάρχουν ελάχιστες και για όσες κυκλοφορούν δεν γνωρίζουμε αν όντως αποτυπώνουν αυτόν.
.
Πιθανόν ο Marker στην κηδεία του Andrei Tarkovsky
.
H μεγάλη τομή του στην ιστορία του Κινηματογράφου, αλλά και στην καλλιτεχνική ιστορία των Μέσων, θεωρείται το φιλμ επιστημονικής φαντασίας La Jetée (1962), το οποίο και είναι εξ ολοκλήρου (με ένα μικρό διάλειμμα) γυρισμένο με φωτογραφικά καρέ. Τρία χρόνια αργότερα ο Marker κατασκευάζει το λησμονημένο αλλά εξίσου όμορφο και πολυσύνθετο έργο If I Had Four Dromedaries (Εάν Είχα Τέσσερις Καμήλες) σε σενάριο που γράφεται πάνω στο φωτογραφικό αρχείο που συγκρότησε ο σκηνοθέτης μέσα από τη ζωή του στη Γαλλία αλλά και τα ταξίδια του σε όλον τον κόσμο. Ένας φωτογράφος και δύο φίλοι του συζητάνε πάνω στις εικόνες που περνάνε με τρόπο συνειρμικό, διαλογικό και άλλοτε ποιητικό ή σχιζοειδή. Σε κάνει να αναρωτιέσαι αν όλα αυτά είναι πραγματικός διάλογος ή όντως η φυσική κατάληξη του Λόγου πάνω στις εικόνες.
Οι πρωταγωνιστές είναι/αναπαριστούν τον Marker ή τον Marker και τους φίλους του ενώ τα μέρη που επισκέπτεται πολλά. Με έμφαση τη Σοβιετική Ένωση και τη Μόσχα, το ταξίδι περνάει από τη Βόρεια Κορέα, την Κούβα, τη Σουηδία, το Άγιον Όρος, τη Νορβηγία, την Ιαπωνία, την Κίνα και το Παρίσι. Θέμα της ταινίας είναι οι επαναστάσεις στον πλανήτη κατά την κλιμάκωση του ψυχρού πολέμου, οι νίκες και οι ήττες τους, ο αγώνας των ανθρώπων, ο πόλεμος, οι δισεκατομμύρια φτωχοί της γης. Μαζί η αρχιτεκτονική, οι όμορφες γυναίκες, οι τοπικές παραδώσεις, η ευτυχία. Το Κάστρο και ο Κήπος. Η μελετητής Catherine Lupton στο Memories of the future μας λέει πως για τον Marker η Σοβιετική Ένωση είναι το “Κάστρο” και η σοσιαλιστική Βόρεια Κορέα ο “Κήπος”. Είναι όμως έτσι;
.
Μόσχα
.
Ο Marker θαυμάζει τα επιτεύγματα του υπαρκτού σοσιαλισμού και τον Fidel Castro όπως θαυμάζει και το κράτος πρόνοιας της σοσιαλδημοκρατικής Σουηδίας της δεκαετίας του ’60 ενώ παράλληλα στηλιτεύει το σταλινισμό, θυμίζοντας τον σκεπτόμενο έλληνα διανοητή και ποιητή Νίκο Καρούζο με το πάθος για την αταξική κοινωνία αλλά και την απέχθεια για τις απολυταρχικές πολιτικές.
.
Άγιον Όρος
.
Στις κοπέλες της σοσιαλιστικής Βόρεια Κορέας, βλέπει ο Marker τη δικαίωση της επανάστασης, της πάλης για την ελευθερία. Να προστεθεί πως οι αφηγήσεις για τη Βόρεια Κορέα αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις μέρες μας, τώρα που ο δυτικός καπιταλισμός έχει το μονοπώλιο της βίας της πληροφορίας, δημιουργώντας κατά το δοκούν την προσομοίωση (simulation) που αντιλαμβανόμαστε για κανονική ζωή.
.
Βόρεια Κορέα
Βόρεια Κορέα
.
Το θέμα βέβαια στο έργο του Marker, πέρα από την αγωνία για το σύγχρονο κόσμο, είναι το ίδιο το Μέσο και η, νεοφυής τότε, έννοια της “δια-μεσικότητας”. Στα έργα του Marker μπλέκεται ο κινούμενος και ο ακινητοποιημένος χρόνος, η γλυπτική, το μουσείο, η φωτογραφία, οι οθόνες, οι μνήμες, η ιστορία, η εικόνα. Ένας “Καθολικός” καλλιτέχνης που μοντάρει έναν πραγματικά καθολικό – συνολικό κινηματογράφο. Εφευρέτης του είδους ταινία-δοκίμιο, όπως τον παρουσιάζει ο γάλλος θεωρητικός κινηματογράφου André Bazin. Κόντρα στην καθαρότητα και την οξύτητα της εικόνας σήμερα αξίζει να σταθούμε στην επιλογή του Marker για φωτογραφίες χωρίς κοντράστ, με πολλά γκρίζα, γδαρσίματα και μικρό βάθος πεδίου. Και κάπου εκεί θεματοποιεί τη φόρμα και κάνει φόρμα την ίδια τη μνήμη.
.
.
Σιωπηλό και ακίνητο, πολύπλοκο και ταραχώδες, μία ταινία μοντάζ. Ακίνητη φωτογραφία που τρέχει μέσα σε φιλμ, διαφοροποιώντας το ένα καρέ από το άλλο ακόμα και όταν κατάγονται από την ίδια φωτογραφία. Μήτρα και αντίγραφα. Δεν μπορούμε παρά να προβλέψουμε την τεράστια επιρροή που πρόκειται να ασκήσει ο κ. Marker στην Μοντέρνα τέχνη του μέλλοντος. Έφυγε πλήρης των ημερών του στις 29 Ιουλίου του 2012, ετών 92 μέσα σε ένα σύννεφο φιλμικού κόκκου, φορώντας τη μάσκα μίας κουκουβάγιας. Για τα πιο όμορφα τοπία του κόσμου όπως μας εξιστορεί.
ΠΡΟΣΟΧΗ.
Δεν είναι πραγματικά τοπία. Είναι εικόνες, είναι λόγια.
Καλό ταξίδι κ. Marker.
.
Ακολουθεί το έργο “If I Had Four Dromedaries” με αγγλικούς υπότιτλους
.
.